Түркия мемлекетіне іс-сапармен барған Ы.Алтынсарин атындағы Арқалық педагогикалық институтының филология және педагогика факультетінің деканы, ф.ғ.к. Қалиев Айбек Киікбайұлы Арқалық қаласындағы дала өлкесі тарихы облыстық мұражайында шығарылған «Ескі сөз ел мұрасы», «Тобыл-Торғай әуені», «Батпаққара көтерілісі» кітаптарын Нигде университетіндегі қазақ-түрік орталығына тапсырды.

2019 жылы шығарылған «Ескі сөз – ел мұрасы» жинағында негізінен жергілікті аймақтан, яғни, Торғай өңірінен жинақталған мұралар берілген. Фольклор мұраларын жинақтау барысында қазан төңкерісіне дейін кітап болып басылған шығармалар, кеңес дәуірінде саяси-идеологиялық бақылауға алынып, цензура сүзгісімен жарияланған мәтіндер, әр түрлі себептермен жариялауға тиым салынған шығармалар, қолжазба күйінде жеткен материалдар секілді қолжазба қорларында сақталған фольклор мәтіндерімен бірен-саран жинақтар мен мерзімді басылымдарда жарық көрген ауыз әдебиеті үлгілері де қамтылған жинақта фольклор туындылары жанрлық ерекшеліктері бойынша жіктеліп, бірнеше бөлімге жіктеліп, топтастырылып берілген.

2020 жылы жарық көрген «Тобыл-Торғай әуені» атты музыка антологиясы да қазақ-түрік орталығының қорындағы құнды кітаптардің бірі болар деген сенімдеміз. Бұл музыка антологиясы үш бөлімнен тұрады. Алғашқы бөлімде әндер мен күйлердің ноталары берілсе, қосымша бөлімде осы өңірдің музыка мұрасына қатысты жазылған мақалаларымыз және бірнеше өнерпазымыздың суреттер берілген. Кіріспе мақала мен әндерге түсініктемелер арқылы жарияланған мұраларға, олардың авторларына қатысты мәліметтер берілген. Кітапқа 90 нота енгізілді. Бұлардың барлығы авторлық шығармалар. Кітаптың алғы сөзін жазған белгілі жырау, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, қазақ ұлттық өнер университетінің профессоры Алмас Алматов. Өңіріміздің музыка мәдениетінің, жалпы халық шығармашылығының қандай күйде болғандығын, ән мен күй мұрасының, рухани мәдениетінің тарихын әділетті да жан-жақты бағалауға аз да болса мүмкіндік беретін бұл кітаптың тұсаукесер рәсімі ҚР ұлттық музейінде өткен еді.

1929 жылы Кеңес үкіметіне қарсы ұйымдастырылған батпаққара көтерілісіне арналған кітап 2021 жылы баспа бетін көрген. Зерттеушілер мен өлкетанушыларға арналған кітапта Батпаққара көтерілісіне қатысып, жазалауға ұшыраған тұлғалардың тізімі және көтеріліске қатысты әр кезеңде жазылған зерттеулер мен мақалалар, естеліктер енгізілген. Жинақта Батпаққара көтерілісіне қатысушы тұлғалардың суреттері де берілген. Алғы сөзін жазған – т.ғ.к. Наурызбаева Эльмира Кенжеғалиқызы.

Мұражайда атқарылған зерттеу жұмыстары негізінде шыққан бұл кітаптардың барлығының құрастырушысы – Сағынтаев Батырлан Жұмабайұлы. Нигде университетіндегі қазақ-түрік орталығына тапсырған ф.ғ.к. Қалиев Айбек Киікбайұлы болса, Арқалық қаласындағы дала өлкесі тарихы облыстық мұражайының ғылыми кеңесінің мүшесі ретінде  аталмыш үш кітаптың да ақылдастар алқасында болып, өз ұсыныс-пікірлерін жеткізген әрі «Ескі сөз – мұрасы» кітабының алғы сөзін жазған филолог ғалым.

Нигде университетінің студенттері мен оқытушылар құрамы, жалпы қазақ-түрік орталығына келушілер аталған кітаптардан қазақ халқының тарихы мен мәдениеті жайлы, оның ішінде Торғай өңіріне қатысты деректерді оқып біле алады.

Сәуір айының 26 жұлдызында музей қабырғасында Қазақстан халықтарының Ассамблеясының 30 жылдығына арналған "Ел татулығы жарасқан" атты кездесу кеш өтті. Кеште Арқалық көпсалалы колледжінің қызметкерлері Еркінова М.А және Шижванова А.О қатысты. Кеш барысында қонақтар өздері жайлы, қоғамдағы өмірі туралы, ұлтаралық қатынастар мәселесінде, отбасылық тәрбие және ұлтаралық отбасындағы тәрбиенің маңыздылығын атап өтті.  Ассамблеяның 30 жылдығына арналған бұл іс-шара қаламыздың және еліміздің барша қазақстандықтарды өз дәстүрін сақтай отыра бейбіт өмір сүруге шақырады деген сенімдеміз

Арқалық қаласындағы дала өлкесі тарихы облыстық мұражайының қор комиссиясының отырысы болып, мұражай қорына келіп түскен жәдігерлер комиссия мүшелерінің назарларына ұсынылды.

2025 жылдың алғашқы тоқсанында мұражай қорына өлке тарихына қатысты біршама жәдігерлер келіп түскен еді. Олардың ішінде Қазақстанның халық әртісі Әнуар Боранбаевтың, Қазақ кеңес республикасының кәсіптік-техникалық білім беру ісінің үздігі Досжанов Хамит Кәмалиұлының, ҚР мәдениет қайраткері Мұқатова Оразгүл Оразбайқызының жеке заттары мен құжаттарын ерекше атап өтуге болады. Қор комиссиясының ұсынысымен аталған жәдігерлердің бірнешеуі экспозицияға орналастырылып, мұражай келушілерінің назарына ұсынылатын болды.

27 наурыз – Халықаралық театр күні қарсаңында Қазақстанның халық әртісі Әнуар Боранбаевтың жеке заттары мұражай қорына ресми түрде табысталды.

 Ізгілікті іс-шараға өнерпаздың туыстары мен ұрпақтары, зиялы қауым өкілдері, өлкетанушылар мен тарихшылар, студент-оқытушылармен бірге Астана, Қостанай қалаларынан, көршілес аудандардан қонақтар қатысты.

Іс-шара барысында қала әкімі Әмірхан Асанов, көнекөз қария Тұрысбек Ізтілеуов, Арқалық қаласының құрметті азаматтары Шөптібай Бәйділдин, Бораш Әбенов, Арқалықық қазақ жасөспірімдер театрының бас режиссері Ербол Әбжаловтар өнер саңлағы туралы жылы лебіздерін білдіріп, естеліктерімен бөлісті. Театр әртісі, ҚР Мәдениет қайраткері Ораз Нұрғали атақты «Гауһар тас» әнін орындады.

Талантты тұлғаның жеке құжаттарын осы істің басы-қасында жүрген елжанды азамат, жеке кәсіпкер Марат Якупов табыс етті.

Торғай топырағынан шыққан шоқтығы биік өнер жұлдыздарының бірі, Қазақстанның халық әртісі Әнуар Боранбаев  ұзақ жылдар бойы Қазақ академиялық драма театрының актері болған еді. Оның актерлік шеберлігінің қалыптасуына М.Әуезов пьесалары бойынша қойылған спектакльдерде ойнаған рөлдері ерекше ықпал етті. Кинофильмдерге түсіп, ірі экрандық бейнелерді де сомдады. Әсіресе, «Гауһар тас» фильміндегі Тасан бейнесі Әнуар Боранбаевты көпшілікке танытты деуімізге болады.

Айта кету керек, осы уақытқа дейін облысымыздың музейлерінде Әнуар Боранбаевтың жеке заттары көрсетілмеген еді. Сондықтан, халық әртісінің жеке құжаттарының мұражай қорына тапсырылуы — өңірдің өнер тарихы үшін үлкен бір жаңалық болып тұр. Бұл құжаттар халық батыры Аманкелді Имановтың қанжары, халық ақыны Нұрхан Ахметбековтің домбырасы сияқты құнды мұралармен бірге музейдің төрінен орын алып, ұлттық мәдениетімізді байытып тұратын болады.

Қазақ поэзиясындағы шоқтығы биік тұрған ақындардың бірі Тұманбай Молдағалиев. Ол әдебиетке жастай келіп, ерте танылды. Елуінші жылдардың орта шенінен бастап мерзімді баспасөз беттерінде жарық көрген Тұманбай жырлары оқырманды бірден баурап әкетті. 1957 жылы жарық көрген «Студент дәптері» атты алғашқы жыр жинағы ақынның әдебиет әлеміндегі өз орыны бар ақын екендігінің алғашқы айғағы болды. содан бастап өзі өмірден өткенге дейін ақын қаламы бір тыным тапқан емес. Жарқын жастықты, туған елді, көркем көктемді жырлаған Тұмағаң жастықтың жыршысы болды. Артына мол мұра қалдырды. Т.Молдағалиев әсіресе әнге арналған өлеңдердің асқан шебері болды. Оның 500-ден аса өлеңіне ән жазылған. Тұманбай сөзіне жазылған «Бақыт құшағында», «Әнім сен едің», «Құстар қайтып барады», «Қаздар қайтқанда» т.б. әндер жалпы қазақ баласының сүйіспеншілігіне бөленген әндер болды.

Өзін жырлау арқылы өмірді жырлай білген ақынның дүниеге келгенін биыл 90 жыл толып отыр. Осыған орай Арқалық қаласындағы дала өлкесі тарихы облыстық мұражайында «Туған елдің жыршысы» атты әдебиет кеші өткізілді. Кеш барысында қаламыздағы Кейкі батыр атындағы №4 мектептің оқушылары, облыстық, республикалық байқаулардың жеңімпаздары Амантай Әдемі, Қапез Мейірлан, Меңдеш Ақмаржан Тұманбай өлеңдерін оқып, көрерменді тәнті етті. Нұрым Дүзбай ақынның сөзіне жазылған «Туған ел» әнін айтса, өзі де сазгер Данияр Әмірбеков Тұманбай мен Нұрғиса тандемінен туған «Құстар қайтып барады» әнін орындап берді. Қазақстан жазушылар одағының мүшесі Сағынтаев Батырлан Жұмабайұлы Тұманбай шығармашылығы жайлы талдап айтып, өлең оқыды. Бұл әдеби кеш 20 наурыз Тұманбай Молдағалиевтің туған күніне орай өткізілді.

Арқалық қаласындағы дала өлкесі тарихы облыстық мұражайының суретші-реставраторы Ұзақов Сапарбек Әбілбекұлын ҚР Мәдениет саласының үздігі атануымен шын жүректен құттықтаймыз.
Сапарбек Әбілбекұлы көне заманнан жеткен жәдігерлердің қайта жаңғыруына, халқымыздың асыл мұраларының сақталуына зор үлесін қосып келеді. Тәжірибелі маман теріден, ағаштан, металдан, қыштан жасалған бұйымдарды қалпына келтіруде әр затттың жасалу материалына байланысты өзіндік әдіс-тәсілдерін қолданады.
Музей қорындағы Ә.Қастеев, С.Бакашев, Н.Нестерова секілді атақты суретшілердің қолына шыққан картиналардың бастапқы қалпын сақтауына да қосқан еңбегі бар. Өтей батырдың портретін салу барысында үлкен еңбек етті. Бұл портрет өз өңіріміздегі музейлермен қатар Атырау облыстық тарихи музейіне, Қазақстан ұлттық музейіне, Қазақстан әскери-тарихи музейіне, Қазақстан орталық мемлекеттік музейіне табысталған.
Абай Құнанбайұлы, Ахмет Байтұрсынұлы, Аманкелді Иманов, Жұмабай Шалабайұлы, Нұржан Наушабаев, Қайнекей Жармағанбетов, Өзбекәлі Жәнібеков сынды біртуар тұлғалардың мүсіндерін сомдаған.
Қазақстан суретшілер одағының мүшесі, Ы.Алтынсарин атындағы Арқалық педагогикалық институтының доценті.
Мұражай ұжымы Сапарбек Әбілбекұлына алдағы уақытта да толағай табыстар мен жемісті еңбек тілейді.